اعمال جراحی الکتیو و ( COVID-19 Infectionبیماری کووید۱۹)

اعمال جراحی الکتیو و ( COVID-19 Infectionبیماری کووید۱۹)

خلاصه مقاله:

اعمال جراحی الکتیو و ( COVID-19 Infectionبیماری کووید۱۹) ، بیماری تازه شناخته شده کووید۱۹ (COVID-19 Infection) در ۲۵ تا ۳۰ مبتلایان هیچگونه نشانه و علامتی ندارد ، این بیماری مانند همه بیماری های ویروسی دارای دوره کمون است (مدت ۲ الی ۱۴ روز از زمان ورود ویروس به بدن تا بروز علائم و نشانه های بیماری). انجام عمل جراحی در دوره کمون باعث افزایش تقریبا شش برابری یا ششصد درصدی مرگ و میر بیماران می شود(۱).

منبع: www.sciencedirect.com

لذا توصیه می شود تا اعلام پایان پاندمی از سوی سازمان بهداشت جهانی ، یا اعلام پایان اپیدمی از سوی وزارت بهداشت و ستاد کرونا کشور باید از انجام عمل جراحی الکتیو و غیر اورژانس اجتناب کرد.

روز٣١ ماه دسامبر ٢٠١٩ ميلادي ، خوشه اي از موارد عفونت شديد تنفسي در شهر ووهان (Wuhan)  استان هوباي ، كشور چين گزارش شد.

در ابتدا آنچه جمهوری چین بطور رسمی اعلام کرد ، حاکی از آن بود که بر اساس مشاهدات آنها اينگونه به نظر مي رسيد كه برخي از بيماران تاريخچه حضور يا كار در بازار عمده فروش ماهي و غذاهاي دريايي را داشتند ، و بازار مذكور بلافاصله در روز اول ژانويه ٢٠٢٠ تعطيل شد و اقدامات سلامت محيط و گندزدايي در آنجا به طور كامل به انجام رسيد. چند روز بعد ظاهرا پس از رد تشخيص آنفلوانزا فصلي ، آنفلوانزا پرندگان ، آدنوويروس ، كوروناويروس سارس ، كوروناويروس مرس و ساير عوامل بيماريزاي ديگر مشخص شد که عامل بیماری یک ویروس جدید است. سرانجام در ٩ ژانويه ٢٠٢٠  يك كوروناويروس جديد كه ٧٠% قرابت ژنتيكي با سارس دارد و در زيرگونه Coronaviruses قرار دارد ، به عنوان عامل بيماري در ١٥ نفر از ٥٩ بيمار بستري اعلام شد ، و با نام  Sars-CoV-2 نامگذاری شد(۲).

منبع: www.sciencedirect.com

نامی كه باعث نگراني زيادي در میان افراد آشنا به کوروناویروس ها و بیماری سارس شد.

در اولین روز اسفند رسانه های ایران از مشاهده بیماری کرونا  (COVID-19 Infection) در شهر قم خبر دادند ، سپس شیوع بالای آن در گیلان و مازندران دیده و به تدریج در تمام استان ها و شهرهای ایران پراکنده شد. عدم اطلاع جامعه پزشکی از وجود بیماری در ایران ، موجب ابتلا پزشکان و پرستاران مشابه با مبتلا شدن جامعه مدنی ایران گردید . آنچه باعث شد به تدوین این مقال رغبت پیدا کنم ، سوالات بیماران در خصوص باز  شدن مطب و زمان انجام جراحی آن ها از سوئی و گزارش نتیجه یک تحقیق یرامون نتایج عملهای  الکتیو در بیماران خاموش مبتلا به  COVID-19 Infection که در دوره کمون تحت عمل جراحی الکتیو قرار گرفتند از دیگر سو بود. گزارش اینکه بیماران عمل شده در دوره نهفتگی بیماری با چهل درصد بستری شدن در ICU و متاسفانه بیست درصد فوت همراه بوده است(۳).

منبع: www.sciencedirect.com

چندین ویروس از خانواده کورونا سبب طیفی از عفونتهاي تنفسی میشوند که سرماخوردگی ساده را از یک سو ، و سندرم تنفسی خاورمیانه یا MERS و سندرم شدید حاد تنفسی یاSARS را در بر میگیرد. تازه ترین ویروس کشف شده از این خانواده Sars-CoV-2 سبب بیماري جدیدي شده است ، و همانطور که گفته شد 19-COVID خوانده می شود(۴).

منبع : www.sciencedirect.com

تصور من این است که مطالعه این نوشته و آشنایی با مقوله های مرتبط با  COVID-19 Infection  میتواند با پیشگیری از مبتلا شدن ما کمک شایان توجهی کند و بیمارانی را که برای انجام عمل جراحی عجله دارند ، تا اندازه ای آرام کند.

برای شناخت ویروس  کرونا که به Sars‪-CoV‪-2 موسوم شده است ، لازم است ترکیب ساختار آنها ، روند تکثیر ، انتشار و بیماریزائی آنها را بشناسیم.

سیستم جهانی طبقه بندی ویروسها:

در سال 1995 ، کمیته بین‌الملی طبقه بندی ویروسها بیش از 4000 ویروس جانوری و گیاهی را به 71 خانواده ، 11 زیر خانواده و 164 جنس و صدها ویروس که هنوز جایگاه آنها تعیین نشده است ، تقسیم بندی کرد. امروزه مشخص گردیده که اعضای 24 خانواده ویروسی برای انسان و جانوران ، بیماریزا هستند.

چرخه عمر ویروس و نحوه تهاجم آن به سلول(۵).

منبع :www.isv.org.ir

ویروس (به انگلیسی: Virus)  یک عامل بیماری‌زای کوچک است که فقط در سلول‌های زنده یک ارگانیسم تکثیر می‌شود. ویروس‌ها می‌توانند انواع شکل‌های حیات را ، از حیوانات و گیاهان گرفته تا میکروارگانیسم‌ها ، را آلوده کنند.

بطور کلی بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌های انسانی منشا حیوانی داشته و در مقطعی از تاریخ در جمعیت‌های انسانی شایع و پس از آن دائمی یا به تناوب ماندگار شده‌اند.

ویروس‌های حیوانی به دلایل متعدد معمولا شرایط سرایت و ایجاد عفونت در انسان را ندارند. ویروس‌ها به شرایط زیستی و محیطی جانورانی که در بدن آن تکثیر پیدا می‌کنند سازگار می‌شوند و به همین دلیل معمولا قادر به سرایت و ایجاد بیماری جز در میزبانان اصلی خود نیستند. اما گاهی اتفاق می‌افتد که ویروس به جانورانی که از لحاظ ساختار زیستی و ژنتیکی به میزبان نزدیک هستند سرایت می‌کند. میزبان برخی از ویروس‌ها نیز مانند ویروس آنفلوآنزا بیش از چند گونهٔ متفاوت جانوری مثل طیور ، خوک و انسان را شامل گردد.

در مواردی نادرتر ، مانند آنچه که احتمالا در انتقال ویروس کرونای‌ خفاش به انسان رخ داده (مثل مورد اخیر) ، ویروسی بر حسب اتفاق یا با جهش ژنتیکی از میزبان اصلی خود به گونهٔ جانوری دیگری که میزبان طبیعی‌اش نبوده سرایت کرده و قادر به تکثیر و ایجاد عفونت می‌شود. اگر این ویروس موفق شود تا در این گونهٔ جدید مثلا انسان، از فردی به فرد دیگر سرایت کند ، امکان شروع یک همه‌گیری ایجاد می‌شود. مثال‌ دیگر همه‌گیری بدنبال سرایت ویروس از گونه‌ای به گونه دیگر ، ویروس بیماری ایدز یا ضعف ایمنی انسان (HIV  ) است که به اعتقاد پژوهشگران از نوعی میمون‌ به انسان منتقل شده است.

ویروس‌ها از باکتری‌ها بسیار کوچکتر هستند و فقط با میکروسکوپ الکترونی قابل مشاهده‌اند. ویروس با استفاده از امکانات سلولی میزبان تکثیر می‌شود و فعالیت اصلی یاخته‌های میزبان را مختل می‌کند. ویروس‌ها بسیاری از جانوران و گیاهان و باکتری‌ها را مبتلا می‌کنند اما فقط برخی از آن‌ها انسان را بیمار می‌کند. همچنین ویروس‌ها تنها در محیط خنثی در سلول‌های زنده تکثیر می‌شوند ، ویروس‌ها فاقد تمامی ویژگی‌های زیستی بجز فاز ژنتیک هستند ، بنابر این انگل اجباری داخل سلولی هستند ، (البته امروزه با توجه به امکان کشت و تکثیر ویروس‌ها در شرایط آزمایشگاهی ، تصور انگل اجباری بودن آنها دچار تردید است.) زیست شناسان تا اواخر سدهٔ گذشته آن‌ها را زنده نمی‌دانستند. ویروس‌ها رشد نمی‌کنند ، حالت هومئوستازی ندارند و به دلیل نداشتن آنزیم‌های اصلی واکنش‌های متابولیسمی در آن‌ها رخ نمی‌دهد. فقط دو آنزیم ATP و Reverse transcriptase در آنها یافت می شود.

ویروس ها در طی زمانی که هنوز در درون یک سلول آلوده (میزبان) قرار نگرفته ، یا در حال آلوده کردن یک سلول نیستند ،  موجوداتی به شکل ذراتی مستقل هستند که وجودشان عبارت است از:

* ماده ژنتیکی ، یعنی مولکول‌های طولانی DNA یا RNA که کد کننده ساختار پروتئین‌هایی که ویروس با آن عمل می‌کند.

* یک پوشش پروتئینی ، که کپسید نام دارد ، که مادهٔ ژنتیکی را احاطه کرده و از آن محافظت می‌کند ؛ و در برخی موارد.

* یک غلاف خارجی از لیپیدها. شکل و قیافه‌های این ذرات ویروس از فرم‌های سادهٔ مارپیچ و بیست‌وجهی گرفته تا ساختارهای پیچیده‌تر متغیر.

ویروس‌ها ممکن است کروی ، (مانند کرونا ویروس ها که به خاطر هاله پوشاننده آن ها که شبیه به اشعه های هاله خورشید و تاج است ، کورونا نامیده شده اند.) ، مارپیچی یا چند وجهی باشند. یک ویژگی مخصوص ویروس‌های جانوری این است که یک پوششی از جنس غشا ی سلولی (پروتئین ، لیپید و گلیکو پروتئین) دارند. این پوشش را از میزبان قبلی خود بدست می‌آورند و این بدان جهت است که ویروس‌های جانوری از طریق آندوسیتوز (درون رانی) وارد میزبان می‌شوند. ویروس‌هایی که به باکتری‌ها حمله می‌کنند ، باکتریوفاژ نام دارند که از سایر ویروس‌های گیاهی و جانوری پیچیده ترند. این بدان علت است که شامل دو پوشش چند وجهی (به عنوان کپسید) و پوشش مارپیچی (به عنوان دم) می‌باشند.

ساختار ویروس‌ها

تفاوت ویروس‌ها با کلیه میکروب‌های شناخته شده ، آنان را در زیست‌شناسی میکروبی از مقام و جایگاه ویژه و رده‌بندی جداگانه‌ای برخوردار کرده‌است. ساختمان ویروس‌ها محدود است به ژنوم و پوششی از پروتئین به دور آن. در شماری از ویروس‌ها لایه‌ای از لیپو پروتئین و لیپوپلی ساکارید نیز مضافاً برای حفاظت پوشش پروتئینی به دور آن قرار می‌گیرد. (کپسید و پوشش ویروس را ببینید) ویروس‌ها برای تکثیر باید به داخل سلولی نفوذ کرده برنامه تولیدی سلول را بنفع خود تغییر داده و کارگاه پروتئین‌سازی سلول را همه‌جانبه برای تولید پروتئین‌ها و آنزیم‌های لازم بکار گیرند. ویروس‌ها در عین کوچکی با داشتن ژن‌های کافی مراحل بسیار پیچیده تکثیر خود را درسلول میزبان که به گروگان گرفته اند به سهولت هدایت و کنترل می‌کنند و انگل وار تکثیر می‌شوند.

همانگونه که ذکر شد به ژنوم ویروس‌ها عبارت است از نوعی اسید نوکلئیک که بر مبنای نوع آن ، ویروس‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند. ویروس‌های حاوی «آر ان اِی» ریبونوکلئیک اسید RNA و ویروس‌های حاوی «دی‌ان‌ای» دئوکسی ریبونوکلئیک اسید DNA . عفونت زایی ویروس‌ها فقط و فقط حاصل فعالیت داخل سلولی اسید نوکلئیک یا ژنوم آنهاست به این جهت درخارج سلول ویروس و ژنومش عاری از هرگونه فعالیت بوده و یک مولکول بزرگ محسوب می‌شود. ویروس‌ها فقط به علت داشتن اطلاعات ژنتیکی برای تولیدمثل به جانداران شبیه‌ هستند. در واقع ویروس‌ها انگل اجباری هستند. دستاوردهای فوق تائیدیست برای اینکه ، برخلاف کلیه موجودات زنده اعم از تک سلولی یا بسیار سلولی و پروکاریونت و یوکاریونتها ، ویروس‌ها فاقد ساختمان سلولی بوده عاری از هرگونه فعل و انفعالات شیمیایی ، آنزیمی و متابولیسم سلولی اند وبا فقدان ملزومات مشابه سازی ، هرگز قادر به تکثیر و مشابه‌سازی خود نیستند.

آن‌ها را باید خارج از سلول زنده یک ماکرومولکول مرکب یا یک واحد عفونت زا به‌شمار آورد. آن‌ها با توجه به اینکه ماکرومولکول‌های مرکب هستند یعنی دارای زنجیره اسید نوکلئیک و حفاظ پروتئینی و احتمالاً غلافی از لیپوپروتئین و لیپولی ساکارید میباشند ، آماده‌اند به محض تماس با سلول میزبان و پس از مراحل جذب ، دخول و آزادی ژنوم دستگاه پروتئین‌سازی میزبان را در اختیار گرفته و مراحل کلی تکثیر خودشان را به کمک سیستم‌های سلولی( Translation & Transcription)  ترتیب دهند. سلول‌ها اعم از از پروکاریونت و یوکاریونتها می‌توانند سلول میزبان اجباری ویروس‌ها گردند. هرنوع سلولی پذیرای هر ویروسی نمی باشد ، بلکه انحصارا ویروس آشنا بخود را پذیرا است.

چرخه زندگی ویروس

چرخه زندگی ویروس‌ به روند ورود ، تکثیر ، نهفتگی و انتشار ویروس‌ها در بدن یک موجود زنده اشاره دارد. ویروس‌ها فقط با فرمان دادن به دستگاه تولید مثل سلول‌ها ، و جایگزین کردن تولید مثل ساختار ژنتیکی ویروس به جای آن ، قادر به تکثیر خود هستند ؛ بنابراین ، ویروس نمی‌تواند در خارج از سلول فعال بوده یا تکثیر شود. در نتیجه برای زنده ماندن کاملاً به یک سلول میزبان وابسته‌است. بیشتر ویروس‌ها گونه‌های خاص هستند و ویروس‌های مرتبط معمولاً فقط محدوده کوچکی از گیاهان ، حیوانات ، باکتری‌ها یا قارچ‌ها را آلوده می‌کنند.

تکثیر ویروس‌ها

چرخه همانندسازی ویروس‌ها پس از ورود به درون سلول میزبان آغاز می‌شود ((Penetration  و با رهاسازی ذرات ویروسی ایجاد شده بالغ ، خاتمه می‌یابد و با ورود به درون سلول دیگر چرخه تکثیر تکرار می شود.

ویروس‌ها به علتِ فقدانِ ساختمانِ سلولی و هرگونه متابولیسم و فعل و انفعالِ شیمیایی ، قادر به مشابه‌سازی خود نبوده و برای این عمل می‌باید به داخل سلولی حساس راه یافته و محتاجِ انرژی و دستگاهِ پروتئین سازیِ سلولِ زنده می‌باشند.

ویروس‌ها از یک سری پروتئین‌های شاخکی در جدار (کپسول) یا غشای خود برای چسبیدن و ورود به سلول‌های بدن انسان استفاده می‌کنند. ویروس کرونای جدید با شاخک S خود به رسپتور (گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین ٢ یا ACE) در سلول‌های انسان چسبیده ، به داخل سلول راه یافته و بعد از استفاده از مواد سلولی ، با تکثیر خود ، سبب واکنش ایمنی وانهدام سلول می‌شود.

انتقالِ ویروس به داخلِ سلول فقط توسطِ سلول امکان‌پذیر است و این عمل فقط توسطِ سلولِ حساس و حاملِ گیرنده‌های (رسپتورهای) آشنا به ویروس انجام می‌گیرد. سلول‌هایی که این نوع گیرنده‌ها را برای جذبِ ویروس آماده دارند احتمالاً می‌توانند به انتقالِ انواعِ مختلفِ ویروس‌ها بپردازند ، این رسپتورها برای ویروس Sars‪-CoV-2 موسوم به ACE هستند که در سلولهای ریه ، قلب و کلیه به فراوانی وجود دارند ، در غیر این‌صورت سلول در مقابلِ ویروس مقاوم بوده و هرگونه تماسی با ویروس بی‌نتیجه خواهد بود.

با سنتز و ساخت و ساز آنزیم‌های لازمه تکثیر ، فعالیت اسید نوکلئیک ویروس در داخل سیتوپلاسم سلولی شروع شده ، آنزیم‌ها فعالیت خود را برای جلوگیری از تولید پروتئین و اسید نوکلئیک سلولی آغاز می‌کنند. در بعضی از موارد تولید پروتئین و اسید نوکلئیک سلولی به‌طور کلی متوقف نشده و فقط به نحو کنترل شده محدود می‌گردد. به هر حال مراحل Translation برای بیوسنتز و  Replication  (رونوشت برداری) ویروس با تولید و ساخت پروتئین و اسید نوکلئیک ویروس در مراکز مشخصی آغاز می‌گردد. مراکز تولید با توجه به نوع ویروس هر کدام در گوشه‌ای از سلول ، گاهی درداخل سیتوپلاسم و گاهی در داخل هسته سلول تشکیل می شود. پس از فراهم شدن اسیدآمینه ها و قندهای مورد نیاز ، تولید ویروس  انجام می گردد و مرحله بعدی آن که خروج از سلول است ، آغاز می‌گردد.

خروج ویروس از سلول

در مورد خروج ویروس‌ها از سلول دو روش مشاهده می‌گردد. در بعضی موارد ویروس پس از اینکه تکمیل شد بسته به نوع آن و نوع سلول ، مانندآنچه در مورد ویروس Sars-CoV-2 مشاهده شده با متلاشی شدن سلول میزبان ، ویروس آزاد می‌شود. در این‌گونه موارد ، پس از انهدام سلول مقدار زیادی ویروس ناگهان آزاد می‌شود.  در بعضی موارد ویروس بدون اینکه سلول منهدم شود به خارج از سلول رها می‌گردد. در این موارد گاهی ویروس همانند جوانه‌ای از سلول جدا می‌شود. در مورد ویروس‌های غلافدار هم‌زمان غلافشان به دورشان پیچیده شده و از سلول بخارج راه میابند.

ژنتیک ویروس‌ها

ژنتیک ویروس‌های انسانی و حیوانی تاکنون به‌طور کامل شناخته نشده‌است. علت اصلی این امر فقدان ساختمان سلولی و متابولیسم اختصاصی آنهاست. چون تکثیرشان کاملاً وابسته و گره خورده به سلول میزبان است ، بررسی جزء به جزء آن دشوار و مراحل مختلف آن به سختی قابل پیگیری است. از طرفی ویروس‌ها از نظر ژنتیکی استوارتر از باکتری‌ها بوده و تغییرات ژنتیکی در آن‌ها به غیر از ویروس‌های آنفلوآنزا و ایدز در سایر ویروس‌های انسانی و حیوانی خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد و به دست آوردن تغییرپذیری (Mutants  )  یا ایجاد صفات ارثی نوین (Recombinants  ) بسیار مشکل است. از اینرو بررسی ژنتیک آن‌ها به سادگی امکان پذیر نیست و دشواری آن در درمان بیماری‌های ویروسی منعکس می‌گردد.

انتشار و سرایت ویروس

پس از آنکه ویروس نسخه‌های زیادی از خودش را ساخت ، معمولاً سلول منابع خود را از بین می‌برد. سلول میزبان اکنون دیگر برای ویروس مفید نیست ؛ بنابراین اغلب سلول می‌میرد و ویروس‌های تازه تولیدشده ، باید میزبان جدیدی پیدا کنند. فرایندی که توسط آن ویروس‌های تازه تولید شده برای یافتن میزبان جدید منتشر می‌شوند را پراکنش یا انتشار می‌نامند.انتشار درون بدن بیمار با آلوده کردن سلولهای دیگر ادامه می یابد و انتشار بیرون از بدن بیمار با دفع ویروس از طریق ترشحات خصوصا ترشحات تنفسی ، اشک ، ادرار و مدفوع صورت می گیرد. آنچه در مورد ویروس Sars-CoV-2  قطعی شده است انتشار و پراکندگی آن از طریق ترشحات دستگاه تنفسی در میان هوای خروجی عطسه ، سرفه و حتی هوای بازدمی معمولی در حین حرف زدن است.

ماندگاری قدرت بیماریزائی ویروس Sars-CoV-2 در بیرون از بدن میزبان(انسان)  بستگی به مکان قرار گرفتن ویروس دارد و از دو ساعت تا نه روز متغییر است. ماندگاری با قدرت بیماریزائی در دمای بیست درجه سیلیسیوس بر سطوح صاف و صیقلی مانند استیل ، سرامیک ، شیشه ، تفلون و کاغذ طولانی و بیشتر از چهار روز است. در حالیکه در روی سطح پارچه ای و فرش کمترین ماندگاری را دارند ، با وجود وزن و حجم ریروس که تمایل زیادی به معلق ماندن در هوا ندارد ، تا  لحظه نوشتن این مقاله الودگی از طریق فرش گزارش نشده است. علاوه بر این بازه وسیع زمانی ، آنچه ویروس مذکور را  خطرناک  کرده است سرعت انتشار آن است. به طور اجمالی میتوان گفت ؛ انتقال اتفاقی ویروس‌های حیوانی به انسان از راه‌های گوناگونی مانند گوارشی ، تنفسی ، گزش و راه‌های دیگر ممکن است صورت پذیرد.

هنوز راه اصلی سرایت ویروس جدید کرونا Sars-CoV-2 از خفاش به انسان شناخته نشده هر چند ممکن است از مدفوع آلوده خفاش به حیوانات دیگر (مثل پنگولین) و سپس به انسان منتقل شده باشد. با این حال انتقال تنفسی ـ مخاطی (قطره های ریز حاوی ویروس با منشاء برونشی ـ ریوی) آن از انسان به انسان مسجل شده است.

راه اصلی انتقال در انسان ، انتقال و سرایت مستقیم و در نتیجه تماس نزدیک با فرد آلوده یا مبتلا است:

تماس نزدیک یعنی ؛

* زندگی در یک خانه.

* تماس رو در رو مثلا چند دقیقه گفتگو.

* سرفه کردن کسی به صورت.

* بیش از پانزده دقیقه در فاصله دو متری فرد دیگری بودن.

* تماس با ترشحات بدن فرد آلوده یا مبتلا.

از دیگر راه های شناخته شده انتقال و سرایت غیر مستقیم است:

* قطرات ریز حاوی ویروس پراکنده شده از عطسه ، سرفه یا تنفس فرد بیمار ، ممکن است در هوای فضاهای بسته معلق مانده و توسط شخص سالم تنفس شده تا در راههای هوایی او مستقر شده و موجب ابتلا به بیماری گردد.

*ممکن است قطرات ریز پرتاب شده همراه هوای خروجی ناشی از عطسه یا سرفه که مقادیر زیاد ویروس رادر خود دارند ، روي اشیاء و سطوح نشسته و فرد دیگري پس از لمس آن اشیاء و سطوح سپس لمس چشم ، بینی یا دهان خود موجبات ورود ویروس به بدن خود را مهیا کرده و دچار بیماري شود.

علائم و نشانه های COVID-19 Infection  (بیماری کووید۱۹):

-تمایل ویروس Sars-CoV-2 به ایجاد بیماری در آقایان بیشتر از بانوان است(۶).

منبع: www.thelancet.com

-در حدود ۲۵-۳۰ درصد از مبتلایان به بیماری کووید۱۹(COVID-19 Infection  ) بدون علامت هستند ، از آنجائیکه این افراد خود را بیمار نمی دانند ، مهمترین عامل انتشار بیاری هستند.

-نزدیک به پنجاه درصد بیماران مبتلا پس از طی شدن دوره نهفتگی بیماری( دوره کمون = Incubation period)  که از دو تا چهارده روز متفیر و معمولا پنج روز است علائم سرماخوردگی یا علائم خفیف شبیه آنفلوانزا از خود نشان داده و بدون نیاز به درمان بهبودی پیدا می کنند.  این دوره کمون یا نهفتگی است که شدت مشکلات (Morbidity  )  و مرگ و میر (Mortality  ) بیماری کووید۱۹ را چنان بالا می برد که مایه حیرت است ؛ زیرا در حالت عادی ده درصد بیماران علامت دار  که در گروه بعدی ما جای می گیرند کارشان به ICU  کشیده می شود و سه الی چهار درصد آنان فوت می کنند ، در حالیکه در تحقیق مذکور چهل درصد بیمارانی که در دوره کمون  کووید۱۹ (Incubation period of COVID-19 Infection   ) تحت عمل جراحی الکتیو قرار گرفتند ، در ICU بستری شده اند و بیست درصد فوت شده اند. لذا توصیه می شود تا اعلام پایان پاندمی از سوی سازمان بهداشت جهانی ، یا اعلام پایان اپیدمی از سوی وزارت بهداشت و ستاد کرونا کشور باید از انجام عمل جراحی الکتیو و غیر اورژانس اجتناب کرد.(۹).

منبع : www.sciencedirect.com

-تقریبا بیست درصد مبتلایان  پس از دو تا پنج روز در اغلب موارد بیمار با تب بین ۵/۳۷  تا ۳۹ درجه سلسیوس ، سرفه ، خستگی و درد عضلانی و گاهی علائمی کع کمتر دیده می شوند مانند سردرد ، اسهال و استفراغ خونی (۷).

منبع: www.thelancet.com

احساس بیماری کرده و علائم بیماری به تدریج شدت پیدا می کنند ؛ تنگی نفس (Dyspnea ) به خاطر التهاب ریه و تنگ شدن راههای هوایی انتهائی ( Bronchitis ) به تدریج بیشتر می شود ، بر میزان تب افزوده میشود ؛ افزایش فعالیت مغز استخوان برای تولید سلولهای خونی از یک طرف برای جبران کاهش اکسیژن خون و  برای افزایش سلول های دفاعی بدن از طرف دیگر منجر به ایجاد شدن درد در استخوان ها میگردد. افزایش آدم ریه اختلال اکسیژن رسانی را زیادتر کرده و در راههای هوایی مایعات انباشته می شوند و سندرم زجر تنفسی حاد (Respiratory Distress Syndrome = ARDS Acute)  شکل میگیرد ، که بیمار برای نفس کشیدن نیاز به کمک پیدا میکند لذا به ICU  منتقل می گردد و با ونتیلاتور( دستگاه تنفس مصنوعی = Ventilator )  برای مدتی ، معمولا سه روز در زیر ونتیلاتور می ماند و حال او رو به بهبودی می گذارد. متاسفانه در پاره ای از موارد علیرغم استفاده کردن از ونتیلاتور  بیمار به علتی از جمله اختلالاتی که در ارگان های دیگر بدن مانند ، کلیه ها (نارسائی حاد کلیه = Acute Renal Failure  ) یا قلب (التهاب قلب ، میوکاردیت = Carditis, Myocardaitis ) ایجاد می کند فوت میشود(۸).

منبع: www.thelancet.com

نهفتگی ویروس:

پدیده نهفتگی ویروس با دوره نهفتگی بیماری یا دوره کمون متفاوت است. برخی از ویروس‌ها برای گریز از اقدام دفاعی سلول میزبان یا دستگاه ایمنی ، یا به این دلیل که تکثیر مداوم به نفع این ویروس نیست ، می‌توانند درون یک سلول مخفی شوند. این مخفی شدن نهفتگی تلقی می‌شود. در طی این مدت ، ویروس تکثیر نمی‌شود و تا زمانی که محرک‌های خارجی مانند نور یا استرس ، باعث فعال شدن آن نشود ، غیرفعال می‌ماند. این پدیده میتواند مثبت شدن مجدد بیماران درمان شده  کووید۱۹ را توجیه کند.

با توجه به مطالب ذکر شده و آموزه های آن آسانتر به چگونگی پیشگیری ، مراقبت از خود و دیگران پی برد ؛ یا راز چهارده روز قرنطینه ماندن را فهمید.

پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹(COVID-19 Infection)

۱- عوامل بیماری زا شامل ویروس Sars-CoV-2از پوست سالم رد نمیشوند ، ویروس Sars-CoV-2 تا مدتی روی پوست زنده است ، بنابراین اگر دستکش ندارید نگران نباشید فقط نباید دستهای خود را به چشم ، بینی و دهان خود بزنید.

۲- ویروس Sars-CoV-2 در دمای ۲۰ درجه سلسیوس در سطوح پارچه ای تا ۶-۱۲ ساعت و فلزی ۱۲- ۲۰ساعت و در سطح استیل ممکن است تا ۲۰ روز زنده بماند ، بنابراین از دستکش استفاده کنید.

۳- این ویروس تا ۶۰- درجه سانتیگراد زنده ولی در دمای بالاتر از ۳۰ درجه سلسیوس قدرت بیماری زایی خودش را از دست می دهد.

۴- ویروس Sars-CoV-2 با مواد شوینده خانگی از بین میرود.

۵- لباس ها را زیر نور مستقیم خورشید یا روی شوفاژ ها خشک کنید.

۶-  شوینده ها توام با آب گرم با سهولت بیشتر چربی را حل و پاک می کند.

۷-اگر به هر دلیلی از خانه بیرون میروید ؛

* از دست دادن و روبوسی کردن اجتناب کنید و سعی کنید از ماسک و دستکش استفاده کنید.

* فاصله ۱/۵ تا ۲متری از دیگران را مراعات کنید.

* بعلت اینکه این ویروس سنگین است و به زمین می افتد ، پس کفشهای شما منبع مهم آلودگی است به هیچ وجه آنرا داخل خانه نبرید.

* دستان خود را به تکرار و پس از هر لمس شک برانگیزی به مدت ۲۰ ثانیه(مدت زمان مورد نیاز برای تاثیر صابون روی ویروس) با آب گرم و صابون بشوئید.

* اگر از محلولهای ضد عفونی کننده حاوی الکل اتیلیک برای پاک کردن دستانتان استفاده کردید ، از پاک کردن آن با دستمال پرهیز کنید و اجازه بدهید روی دست شما خشک شود.

۸- موقع عطسه کردن تا جائیکه امکان دارد از دیگران فاصله بگیرید و محکم با هر چیزی که در دسترس شما هست جلوی دهان و بینی خود را بگیرید و برای چند ثانیه ول نکنید تا تمام ترشحات جذب شود و پراکنده نشود.

۹- به علت درشت بودن این ویروس هر ماسکی میتواند در محیط آلوده تا اندازه زیادی شما را از آلوده شدن حفظ کند ( پارچه ای ، ویبریلی ،  با دستمال کاغذی و… ) مشروط به اینکه ماسک خشک باشد یعنی باید ماسک را به فاصله زمانی کم عوض کرد .

۱۰- لزومی ندارد همه ی لباس هایی که میپوشیم را بشوئیم ، آنها را با گذاشتن روی شوفاژ یا قرار دادن در معرض نور مستقیم خورشید ، میتوان آنها را پاک کرد.

۱۱- پس از شستشوی دست ها وقتی به جای آلوده نمیرویم دست هایمان را با کرم یا وازلین مرطوب کنیم تا به مرور زمان به اگزما دچار نشویم .

در اینجا لازم است  طرز تهیه محلول های ضدعفونی کننده مورد نیاز را مروری داشته باشیم:

با توجه به اینکه اغلب داروخانه ها الکل ۹۶ درجه عرضه میکنند ، برای تهیه الکل ۷۰ درجه با افزودن آب مقطر طبق فرمول M1V1=M2V2  که با قرار دادن اعداد  ۹۶X =۷۰×۱۰۰۰ حاصل آن  ۷۲۹ است.

(۷۲۹میلی لیتر اتانول۹۶+۲۷۱ میلی لیتر آب مقطر= یک لیتر الکل ۷۰ درجه) نسبت ۲.۷ به ۱ یا بصورت  نسبی به هر ۸ واحد اتانول ۹۶درجه یک واحد آب مقطر اضافه می شود.از آنجاکه استفاده مرتب از الکل باعث خشکی پوست می شود ، می توان به میزان یک تا دو درصد گلیسرین به الکل ۷۰ درجه تهیه شده افزوده شود.

با توجه به ارزانتر بودن آب اکسیژنه نسبت به اتانول ۷۰برای ضد عفونی کردن اشیا ، صندلی ها و دستگیره و درب و غیره بهتر هست از آب اکسیژنه نیم درصد استفاده کرد. برای تهیه یک لیتر آب اکسیژنه نیم درصد از آب اکسیژنه ۳۵ درصد با توجه به فرمول  M1V1=M2V2  حدود ۱۴ میلی لیتر اکسیژنه غلیظ ۳۵ درصدی را با ۹۸۶ میلی لیتر آب مقطر افزوده شود.  اگر آب اکسیژنه در دسترس ۳۰ درصد باشد ، با قرار دادن ۳۰ به جای ۳۵ مقدار آب مقطر مورد نیاز  ۵/۹۸۳ خواهد بود.

نکته قابل توجه کاهش درصد آب اکسیژنه غلیظ به مرور در اثر حرارت و زمان است که در صورت لزوم ضریب خطا راباید کاهش داد.